Wat is enkele isolatie?

Enkele isolatie betekent dat er één laag isolatiemateriaal aanwezig is tussen de elektrische delen (zoals draden of componenten) en de buitenkant van het apparaat die je kunt aanraken.

De isolatie bestaat meestal uit kunststof, rubber of een ander niet-geleidend materiaal. Deze enkele laag voorkomt dat je direct in contact komt met stroomvoerende delen, zolang de isolatie onbeschadigd is.

Apparaten met alleen enkele isolatie zijn minder veilig dan dubbelgeïsoleerde apparaten. Als de isolatielaag beschadigd raakt, kan het apparaat gevaarlijk worden. Daarom moeten apparaten met enkele isolatie vaak worden aangesloten op een geaard stopcontact (met randaarde), zodat bij een defect de stroom via de aarde wordt afgevoerd en de zekering of aardlekschakelaar het circuit onderbreekt.

Enkele isolatie komt vooral voor bij vaste elektrische installaties, zoals wandcontactdozen, lichtschakelaars en sommige huishoudelijke apparaten. Bij handgereedschap en verplaatsbare apparaten wordt meestal dubbele isolatie toegepast vanwege het hogere risico op aanraking.

Praktische aandachtspunten:

• Controleer regelmatig of de isolatie van snoeren en behuizingen onbeschadigd is.
• Gebruik apparaten met enkele isolatie alleen op plekken waar randaarde aanwezig is.
• Bij twijfel of beschadiging: direct buiten gebruik stellen en laten repareren.

Dubbele isolatie

Dubbele isolatie betekent dat een elektrisch apparaat twee afzonderlijke lagen isolatie heeft tussen de elektrische delen en de buitenkant die je kunt aanraken. Dit biedt extra bescherming tegen elektrische schokken, vooral als de eerste isolatielaag beschadigd raakt. Het internationale symbool voor dubbele isolatie is twee vierkanten in elkaar. Dit symbool staat op het apparaat zelf, meestal bij het typeplaatje. 

Apparaten met dubbele isolatie zijn veiliger omdat de kans dat je in contact komt met stroomdraden of metalen delen onder spanning veel kleiner is. Dubbelgeïsoleerde apparaten hebben geen randaarde nodig en zijn herkenbaar aan het symbool van twee vierkanten in elkaar.

In Nederland is dubbele isolatie wettelijk verplicht voor elektrisch handgereedschap dat op 230 volt werkt, zoals boormachines. Deze apparaten hebben een stekker zonder randaarde (dus alleen twee pinnen), en de behuizing is vaak van kunststof, wat extra isolatie biedt.

Extra aandachtspunten

• Ook dubbelgeïsoleerde apparaten moeten regelmatig worden geïnspecteerd op beschadigingen aan de behuizing en kabels.
• Dubbele isolatie betekent niet dat het apparaat onder alle omstandigheden veilig is: bij vochtige ruimtes blijft voorzichtigheid geboden.

Aardlekschakelaar

Een aardlekschakelaar is een automaat in de groepenkast dat ontworpen is om je te beschermen tegen elektrische schokken en brand door te reageren op stroomlekken. Een stroomlek gebeurt als er elektriciteit “weglekt” van de normale stroomkring, zoals wanneer stroom via een defect apparaat of beschadigd snoer wegvloeit naar bijvoorbeeld de aarde (grond). De aardlekschakelaar meet voortdurend de hoeveelheid stroom die binnenkomt en weggaat. Zodra er verschil is, bijvoorbeeld door een lek, schakelt hij meteen de stroom uit.

De meeste aardlekschakelaars hebben een testknop, meestal aangeduid met een ‘T’. Je kunt de werking eenvoudig controleren door maandelijks op deze knop te drukken. Wanneer je dit doet, hoort de stroom direct uit te schakelen. Als dat gebeurt, werkt de aardlekschakelaar zoals het hoort. Mocht er geen reactie zijn, dan functioneert de aardlekschakelaar mogelijk niet goed, en moet deze nagekeken worden door een installatieverantwoordelijke.

Als je aardlekschakelaar regelmatig uitschakelt, kan dit betekenen dat er een probleem is met de elektrische installatie, bijvoorbeeld door een defect apparaat, beschadigde bedrading of een lekkage van stroom in een specifieke groep. Volg deze stappen om het probleem op te sporen:

• Koppel alle apparaten los en probeer de schakelaar weer aan te zetten.
• Sluit apparaten één voor één weer aan om te zien welk apparaat mogelijk het probleem veroorzaakt.
• Blijft de aardlekschakelaar uitschakelen, zelfs zonder apparaten aangesloten? Dan kan het aan de bedrading of de meterkast liggen. In dat geval moet de installatieverantwoordelijke worden geïnformeerd om dit veilig op te lossen.

Installatieautomaat

Een installatieautomaat, of automatische zekering, is een schakelaar in de groepenkast die ervoor zorgt dat er niet te veel stroom door de kabels stroomt. Dit apparaat schakelt de stroom uit als er te veel elektriciteit gevraagd wordt, bijvoorbeeld als je te veel apparaten op hetzelfde moment aanzet. De installatieautomaat beschermt vooral de bedrading tegen oververhitting.

Randaarde

Zekeringen

Een zekering is een elektrisch veiligheidsapparaat dat een stroomkring onderbreekt bij overbelasting of kortsluiting om schade, brand of elektrocutie te voorkomen. Het bevat een dunne metalen draad die smelt en doorslaat wanneer de stroom te hoog wordt (meer dan 16 A), waardoor de circuit wordt onderbroken. Een zekering moet dan vervangen worden om de stroom weer te herstellen. 

Hoe een zekering werkt

• Overbelasting en kortsluiting: Een zekering is ontworpen om een maximaal veilige hoeveelheid stroom door te laten. Als er meer stroom doorheen loopt dan waarvoor de zekering is gemaakt (door overbelasting of kortsluiting), wordt de metalen draad in de zekering heet.
• Smelten en onderbreken: De draad wordt zo heet dat deze smelt. Het smelten onderbreekt de stroomkring en schakelt de stroom naar het aangesloten apparaat of circuit uit.
• Bescherming: Dit proces voorkomt oververhitting van bedrading, wat brand kan veroorzaken, en beschermt elektrische componenten tegen schade.
• Vervanging: Na het doorslaan, is de zekering defect en moet deze worden vervangen door een nieuwe met dezelfde specificaties. De traditionele zekering wordt daarom ook wel een 'smeltzekering' genoemd.