Bij werkzaamheden worden vaak putten en sleuven gemaakt. Soms moeten deze vanwege hun eigenschappen worden aangemerkt als een (semi-)besloten ruimte. Er is geen vaste diepte waarbij een put of sleuf standaard als besloten ruimte wordt beschouwd. De eigenschappen en omstandigheden bepalen of extra veiligheidsmaatregelen nodig zijn.

• Beperkte natuurlijke ventilatie, waardoor gevaarlijke stoffen kunnen ophopen.
• Aanwezigheid van schadelijke of explosieve gassen/dampen door bodemverontreiniging, moerasgas, lekkages of werkzaamheden.
• Zuurstoftekort door slechte ventilatie of chemische processen.
• Moeilijke redding bij incidenten door beperkte toegang of vluchtmogelijkheden.
• Slechte communicatie of zicht tussen medewerkers.

Gebruik het volgende vragenstelsel om te bepalen of een put of sleuf als (semi-)besloten ruimte moet worden aangemerkt:

1. Is er beperkte natuurlijke ventilatie? (bijv. door afdekking, tent, diepte/breedte-verhouding)
2. Kunnen er schadelijke/explosieve gassen of dampen aanwezig zijn door externe factoren? (bijv. bodemverontreiniging, moerasgas)
3. Kunnen er schadelijke/explosieve gassen of dampen ontstaan door de werkzaamheden? (bijv. lekkages, gebruik van chemische producten, uitlaatgassen)
4. Kan er zuurstoftekort ontstaan? (bijv. door stikstof, oxidatie, slechte ventilatie)
5. Is redding van slachtoffers moeilijk en zijn extra middelen nodig? (bijv. alleen via ladder)
6. Zijn er beperkte vluchtmogelijkheden bij calamiteiten? (bijv. slechts één ladder, steile wanden)
7. Werken medewerkers buiten het directe zicht of is communicatie lastig?

Als één van deze vragen met ‘ja’ wordt beantwoord, is er sprake van een (semi-)besloten ruimte en zijn aanvullende maatregelen verplicht.

Algemeen

• Stel een gecertificeerde veiligheidswacht aan, uitgerust met geschikte middelen (zuurstofmeter, LEL-meter, communicatiemiddelen).
• Beperk de tijd dat medewerkers zich in de put of sleuf bevinden tot het minimum.

Onvoldoende natuurlijke ventilatie

• Verwijder obstakels die ventilatie belemmeren (tenten, doeken).
• Zorg voor geforceerde ventilatie.

Aanwezigheid van schadelijke gassen/dampen

• Verwijder de bron van schadelijke gassen/dampen.
• Zorg voor voldoende (geforceerde) ventilatie.
• Gebruik gekeurde, gekalibreerde en geteste gasdetectieapparatuur. Bij alarm (>10% LEL of overschrijding ingestelde niveaus): direct verlaten en nadere maatregelen nemen.
• Gebruik adembescherming alleen in uiterste noodzaak en in overleg met een veiligheidskundige.

Mogelijk zuurstoftekort (<18 vol%)

• Zorg voor voldoende (geforceerde) ventilatie.
• Gebruik gekeurde, gekalibreerde en geteste zuurstofmeters. Bij alarm (<18 vol% O2): direct verlaten en nadere maatregelen nemen.
• Gebruik alleen omgevingslucht-onafhankelijke adembescherming (perslucht) door deskundigen.

Moeilijke redding van slachtoffers

• Schakel deskundige hulp in (ambulance, brandweer).
• Zorg voor een reddingsplan afgestemd op de situatie.
• Zorg dat de juiste reddingsmiddelen aanwezig zijn (bijv. hijsbrancard, driepoot, hijsdavit).
• Houd communicatie- en reddingsmiddelen altijd binnen handbereik.
• Zorg dat alle betrokkenen op de hoogte zijn van het reddingsplan en de vluchtroutes.
• Oefen het reddingsplan voorafgaand aan de werkzaamheden.

Onvoldoende vluchtmogelijkheden

• Zorg voor minimaal twee goed bereikbare, kruislings geplaatste vluchtmogelijkheden (trap, steiger, ladder).
• Indien dit niet mogelijk is: neem aanvullende maatregelen zoals aangelijnd werken.
  

1. “Wanneer is een put of sleuf volgens jullie écht een besloten ruimte? 
   (Bespreek praktijkvoorbeelden, grijze gebieden en het belang van duidelijke criteria.)

2. “Hoe ver ga je in het nemen van maatregelen als er maar één risicofactor aanwezig is? Is het altijd nodig om bijvoorbeeld een veiligheidswacht aan te stellen?”
   (Bespreek proportionaliteit van maatregelen, praktijkervaringen en dilemma’s.)

3. “Wat zijn volgens jullie de grootste uitdagingen bij het redden van een slachtoffer uit een diepe put of smalle sleuf?”
   (Bespreek praktische problemen, het belang van oefenen, en ervaringen met reddingsplannen.)

Hier heb je ruimte voor meer informatie

Je mag zoveel tekst toevoegen als gewenst